Trabzon Hurmasında Tozlaşma ve Cinsiyet Özellikleri;
Trabzon hurması, kendine özgü lezzeti ve sağlık faydalarıyla bilinen lezzetli bir meyvedir. Tozlaşma, bitkilerin üreme döngüsünde önemli bir adımdır ve meyve verimini artıran doğal bir süreçtir. Bu makalede, Trabzon hurmasında tozlaşmanın önemi ve meyve üretimi üzerindeki etkisi hakkında detaylı bilgilere yer vereceğiz.
Tozlaşma, bitkilerin çiçeklerinin erkek üreme hücrelerini dişi üreme organına (yumurtalığına) taşıyan ve döllenmeyi sağlayan bir süreçtir. Bu, çiçekli bitkilerin üreme ve meyve verimi için hayati önem taşır.
Trabzon hurması çeşitleri çiçek yapısı olarak iki evcikli bitkilerdendir. Hurma kültür çeşitlerinin büyük çoğunluğu sadece dişi çiçek üretir. Tozlayıcı olarak kullanılan çeşitler ise dişi, erkek ve erdişi çiçek üretebilir.
Hurma ağaçlarında bulunabilen üç çeşit çiçek ile ağaçların tozlayıcı özelliği belirlenir.
a. Dişi çiçekler: Bir yıllık dallar üzerindeki tomurcuklardan süren ilkbahar sürgünleri üzerinde oluşur. bu çiçekler meyveye dönüşür.
b. Erkek çiçekler: Tozlama yapar, ikili veya üçlü salkım halinde bulunur. Meyveye dönüşmeden dökülür.
c. Er-dişi çiçek (Erselik): Sayıları önemsenmeyecek kadar azdır. Verime etkisi önemsizdir. Küçük meyve oluşturur. Erkek çiçeklerin olduğu üçlü salkımın ortasında yer alır.
Döllenme Biyolojisi: Çiçek özelliği açısından üç çeşit ağaç tipi vardır.
1- Yalnızca dişi çiçek üreten çeşitler: Fuyu, Hachiya, Rojo Brillante, Akbulut, Tamopan, Tanenashi vb. Nadirende olsa erkek çiçek verebilirler.
2- Dişi çiçek ve düzensiz erkek çiçek üreten çeşitler: Fuyugaki, Kal, Okame.
3- Dişi çiçek ve düzenli erkek çiçek üreten çeşitler: Chocolate, Gosho, Hana Gosho, Gailey, Bruniquel, Zengi Maru. Ghora Gali, Shogatsu , Coffe Cake ve bazı yerli erkek çeşitler. Bu çeşitler tozlayıcı olarak kullanılır.
Yabani Trabzon hurması olarak bilinen kara hurmanın (d.lotus) erkek çiçek açan çeşitleri aynı dönemde çiçek açan Trabzon hurmasını tozlayabilmektedir.
Stres faktörleri ( kuraklık, soğuk vb.) ağaçların çiçek özelliğini etkileyebilir. Daha önce sadece dişi çiçek veren bir ağaç stres faktörlerinin etkisiyle erkek çiçekte üretebilir. Örn. Hana fuyu.
Erkek çiçek veren ağaç kendi dişi çiçeklerini ve etrafında bulunan aynı dönemde çiçek açan hurma çeşitlerini tozlayabilir. Tozlanan meyvelerde çekirdek oluşur.
Çekirdek oluşumu PVA ve PVNA tipi çeşitlerde et rengi değişimine (kahverengileşme) sebep olur. Bu durum bazı çeşitler hariç (harbiye, vaniglia) meyvelerin pazar değerini düşürdüğü için istenmez. Tozlaşmanın faydalı yönü meyve dökülmesini azaltmasıdır.
Bu konuda esas önemli olan konu hurma çeşitlerinin tozlayıcı ihtiyacının değişikenlik göstermesidir. Bazı çeşitler tozlayıcı olmadan da yeterince meyve verebilirken bazı çeşitler hiç meyve vermeyebilir. Fuyu, Hachiya (yerli çeşit) ve rojo brillante çeşitlerinden iklim, toprak ve sulama şartları uygunsa tozlayıcı kullanılmadan da yeterli miktarda ürün alınabilir.
Meyve tutumu: Dişi çiçekler partenokarp (tozlaşma olmadan) meyve oluşturabilir. Bunula beraber meyve kalitesini artırmak ve meyve dökümünü azaltmak için özellikle buruk olmayan hurma çeşitlerinin üretiminde tozlayıcı kullanılmalıdır. Erkek çiçek veren hurmalar 1/8-10 oranında tozlayıcı olarak kullanılmalıdır.
Tozlaşma arı ve böcekler tarafından yapılır. Rüzgarın etkisi yoktur. Tozlayıcı kullanılan bahçelerde çiçek döneminde arı kovanı bulundurulmalıdır. Doğal olarak tozlanan ağaçlarda dökülen meyveler tohumsuz meyvelerdir. Hurma ağacında bulunan tohumsuz meyvelerin dökülmesinin nedeni meyveler arasında yaşanan rekabettir. Tohumlu meyveler tohumsuz olanlara göre daha güçlü besin aldıkları için daha az dökülürler.
Trabzon Hurması üretiminde güncel olay ve haberleri takip etmek için Facebook grubumuza üye olabilirsiniz. Trabzon Hurması Yetiştiriciliği Grubu.
