Trabzon Hurmasında Tozlaşma ve Cinsiyet özelliği, hurma ağaçlarında bulunabilen üç çeşit çiçek ile belirlenir.
a. Dişi çiçekler: Bir yıllık dallar üzerindeki tomurcuklardan süren ilkbahar sürgünleri üzerinde oluşur. bu çiçekler meyveye dönüşür.
b. Erkek çiçekler: Tozlama yapar, salkım halinde bulunurlar. Dökülür
c. Er-dişi çiçek (Erselik): Sayıları önemsenmeyecek kadar azdır. Verime etkisi önemsizdir. Küçük meyve oluşturur.
Döllenme Biyolojisi: Çiçek özelliği açısından üç çeşit ağaç tipi vardır.
1- Yalnızca dişi çiçek veren çeşitler: Fuyu, Hachiya, Rojo Brillante, Akbulut, Tamopan, Tanenashi vb. . Nadirende olsa erkek çiçek verebilirler.
2- Dişi çiçek ve düzensiz erkek çiçek veren çeşitler: Fuyugaki, Kal, Okame,
3- Dişi çiçek ve düzenli erkek çiçek veren çeşitler: Chocolate, Gosho, Hana Gosho, Gailey, Bruniquel, Zengi Maru. Ghora Gali, Shogatsu ve bazı yerli erkek çeşitler. Bu çeşitler tozlayıcı olarak kullanılır. Ayrıca kara hurmanında (küçük meyveli hurma – d.lotus) tozlayıcı özelliği vardır.
Stres faktörleri ( kuraklık, soğuk vb.) ağaçların çiçek özelliğini değiştirebilmektedir. Daha önce sadece dişi çiçek veren bir ağaç stres faktörlerinin etkisiyle erkek çiçek üretebilir. Örn. Hana fuyu.
Erkek çiçek veren ağaç kendisini ve etrafında bulunan aynı dönemde çiçek açan diğer çeşitleri tozlayabilir. Tozlanan meyvelerde çekirdek oluşur. Çekirdek oluşumu PVA ve PVNA tipi çeşitlerde et rengi değişimine (kahverengileşme) sebep olur. Bu durum bazı çeşitler hariç (harbiye, vaniglia) meyvelerin pazar değerini düşürdüğü için istenmez. Tozlaşmanın faydalı yönü meyve dökülmesini azaltmasıdır.
Hurmada tozlayıcı ihtiyacı çeşide göre değişiklik gösterir. Fuyu, Hachiya (yerli çeşit) ve rojo brillante çeşitlerinden iklim, gübre ve sulama şartları uygunsa tozlayıcı kullanılmadan da yeterli miktarda ürün alınabilir.
Meyve tutumu: Dişi çiçekler partenokarp (tozlaşma olmadan) meyve oluşturabilir. Bunula beraber meyve kalitesini artırmak ve meyve dökümünü azaltmak için özellikle buruk olmayan hurma çeşitlerinin üretiminde tozlayıcı kullanılmalıdır. Erkek çiçek veren hurmalar 1/8-10 oranında tozlayıcı olarak kullanılmalıdır.
Tozlaşma arı ve böcekler tarafından yapılır. Rüzgarın etkisi yoktur. Çiçek döneminde bahçede arı kovanı bulundurulmalıdır. Doğal olarak tozlanan ağaçlarda dökülen meyveler tohumsuz meyvelerdir. Hurma ağacında bulunan tohumsuz meyvelerin dökülmesinin nedeni meyveler arasında yaşanan rekabettir. Tohumlu meyveler tohumsuz olanlara göre daha güçlü besin aldıkları için daha az dökülürler.
